Hz Muhammed

Hz. Muhammed




Düşünce ve basın özgürlüğünü oluşturan ve yücelten, insanlığın ortak erdemlerinin korunması etrafında oluşturduğu bilinçtir. Bu yere tarihin acımasız süreçlerinden geçilerek gelinmiştir. Bu açıdan, insanların ortak erdem ve değerlerini korumadan, basın ve düşünce özgürlüğünü korumak mümkün değildir. Tüm dinlerin peygamberleri, insan erdemlerinin yüceltilmesi üzerine kurulu çağrılarıyla, insanlığın ortak kültür mirası ve değerleri arasında yer alırlar. Bu değerlerin korunmasını gözetmeyen bir düşünce ve basın özgürlüğü, sağlıklı ve dengeli olamaz. Demokratik yöntemleri kullanarak demokrasiyi yok etmek ne kadar özgürlük ise, düşünce ve basın özgürlüğünü kullanarak, insanlığın ortak erdemlerinin ifadesi olan ortak kültür mirası ve değerlerine çirkince saldırmak, o kadar özgürlüktür.


Mihrac Ural
mir@postmaster.co.uk

1 Şubat 2006

I.


Olay, 30 Eylül 2005 tarihli Danimarkalı Jyllands Posten gazetesinin yayınladığı, Hz. Muhammed’i ve onun adında tüm bir İslam alemini aşağılama amacı taşıyan, 12 karikatürle başladı. Bu yayını daha sonra Norveç’li Magazin dergisi ve tepkiler tırmandıkça basın özgürlüğü ve dayanışması adı altında, Alman Die Welet ve Fransız France Soir ve diğerleri katip etti. Müslümanlar geç kalmışta olsa bu çirkin davranışa karşı tepkilerini ifade etmeye başladı.

İslam alemi ayağa kalktı. Bir onursal davranış içinde, tepkisini ilan etmek için dünyanın her alanında kendini yeniden ifade etmeye başladı. Kimsenin beklemediği tepkiler yaygınlaştı ve etkisi gittikçe sertleşerek büyüme eğilimi göstermeye başladı. İslam dini mensubu olarak insanlar, kendi özlük alanlarına bir tecavüz olarak gördükleri davranışa karşı, on yıllar içinde uğradıkları çok yönlü tecavüzlerin toplamına bir cevap teşkil edecek, ortak bölen bulmanın dinamikleriyle, meydanlara dökülmeye başladı. Haklı bir tepki, kişisel olduğu kadar, toplumsal ve insani erdem ortaklığının savunusu olarak gündeme geldi.

Hz. Muhammed, 1400 yıl sonra, İslam aleminin belki de anlaşabildiği tek ortak bölen olarak, ümmetini bayrağı altında direnmek üzere birleştirdi. Bu ortak ruh, bir kez daha peygamberin vahiyde ifadesini bulan mesajının derinliğini, insani boyuttaki kapsayıcılığını ve bu güne taşıma kudreti gösterdiği etkinliğini yansıtması açısından büyük bir önem arz etmektedir. Bu mesajın neresinde durursak duralım, bu gün dünyamızın bir çok alanında bu mesaj, halkın taleplerini yansıtmada, direnişini yükseltmede önemli bir rol oynadığını teslim etmek durumundayız. Dini siyasal bir sistem olarak kurgulamadığımız ölçüde, insani erdem ve değerlerin, barışçıl bir toplumsal yaşam ve haksızlığa karşı bir direnme daveti olarak algılamak, Hz. Muhammed’in yüz yılların derinliğinden gelen mesajını yararlı hale getirmenin olanağı hiçte az değildir. Her mesajın tarih içinde kendini farklı araçlarla farklı yorumladığı doğrudur. Ancak ortak dünyamızın yaşanılabilir olması açısından geçerli olan yorumu, farklılıklarımıza saygı temelinde yaklaşan, birlikte yaşamın bu farklılıkların özgürlüğü koşulunda olduğunu bilince çıkaran yorumudur. Bunu bizlerin yaşama geçirmesi kadar, bizden farklı olanlarında yaşama geçirmelerini istememiz haklı bir taleptir. Karikatüristlerin anlamak istemedikleri de budur.

Bu dünya yalınızca onlara ve onlara boyun eğenlere ait olduğu yanılgısı bu sorunların kaynağıdır. Bu mantığın demokrasi ve özgürlük algılayışı da aynı, demokrasi de onlara ve onlara boyun eğenlere aittir. Diğerleri yok edilmeye, ya da boyun eğdirilmeye aday olanlardır. Oysa 1400 yıl geriden bu güne ulaşan Hz. Muhammed’in mesajı, birilerine değil tüm insanlığadır.

Basın özgürlüğü çağdaş insanın temel hak ve özgürlükleri içinde en önemlisini teşkil eder. Düşünce özgürlüğü ancak, basın özgürlüğüyle kendini ifade edebilir. Basınsız bir düşün özgürlüğü tekersiz araba gibidir, bir yere varmaz. Bu açıdan basına yönelik her türden tepki ve yasak insan haklarına karşı işlenmiş bir cürüm olarak telakki edilmelidir demek yanlış olmayacaktır. İnsan hakları içinde basın özgürlüğünün önemine temel teşkil eden unsur ise, insanlığın ortak erdem ve değerlerinin bir sonucu ve ifadesi olmasıdır. Tüm farklılıklarına rağmen, İnsanlığın ortak erdemler manzumesi içinde bir bütün oluşturması, farklılıklarının karşılıklı olarak saygınca tanınması, dokunulmazlığı, yok edilmezliği temel ilkesine dayalıdır. Demokrasi de budur. Bu temel ilkeler üzerinde basın ve düşün özgürlüğü yükselmiştir, yani birer sonuçtur. Bu temel ilkelere aykırı hiçbir şey, insanlığın ortak erdem ve değerleriyle ölçülemez.

İnsanlığın içinde bulunduğumuz tarihsel kesit itibarıyla, binlerce yılın evrimi içinde farklılıklarına rağmen uyum içinde bir arada yaşamasını sağlayan yegane sistemin demokrasi olması da buradan gelir. Kürselleşme çağının, kendini gittikçe daha çok hissettiren ve insanlığın ortak çıkarlarına en uygun yapılandırmayı yükselten özelliklerinden biri de budur. Daha çok farklının, daha çok bir arada ve daha yakın bir çevrede yaşayabilme olanağıdır bu. Farklılıklarıyla bir bütün olmaktır, farklılıklarıyla güçlü ve etkin olmaktır bu. İnsanlık kabile çıkarlarından ulus çıkarlarına doğru ilerlediği tarihsel sürç içinde, dar ve karşı tarafın imhası üzerine kurgulanmış çıkar stratejileriyle resmedilmesinden kaynaklanan büyük yıkım ve acı çekti. Orta çağlarda, yüz yıl ve otuz yıl diye anılan, din ve mezhep savaşları ise, bu günün farklılıkların bir arada barış içinde yaşaması için aşılması, deneylerinden dersler alınması gereken hadiseler olarak hala anlamlıdırlar. O acı ve yıkımların üzerinden bu güne gelinmeye çalışıldı. Daha dün, insanlık aynı mantığın uzantıları sonucu, ulus çıkarları adına iki büyük savaştan geçti. Sonuncusunda 50 milyon insan öldü; denilir ki, I. Dünya savaşı,Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip’in, Viyana veliahtı François Ferdinand’ı 28 Haziran 1914 günü Saraybosna’da katletmesiyle çakılan kıvılcımla gündeme geldi. Elbette ki, gerekçe bu değildi. Ama bir kıvılcım, öncülü olan büyük birikimlerin, kuru bir çalılık gibi tutuşmasına yol açabileceği kesindir. 21. yüzyıl artık bu türden dar çıkarlar taşımayacak kadar ileri bir yüz yıldır. Bu yüzyıl, İnsanlığın birbirini kırmaya yöneltecek ilkel düşün sistemlerinden uzaklaştığı bir tarih kesitini temsil ediyor. Ancak her çağın gelişim süreci içinde, çözülmemiş sorunların birikimleri, sürmekte olan kıyım ve yıkımın acıları, kesilmeyen tecavüzlerin ve haksızlıkların etkileriyle yoğunlaşan birikimlerini bir kıvılcımla, büyük bir yangına çevirebilecek dinamikleri taşır. Karikatüristler, yaşadıkları dünyanın dünü ve bugünü ile ilgili birer cahil olmalarından kaynaklanan iftialleri, bu kıvılcımı temsil etmeye aday gibidir.

Sıradan bir gazete, satış rakamları bir mahalli gazete boyutlarını aşmaz, çizerlerini komşuları bile tanımayabilir, ancak ilkel bir çağın akıl sistemini temsil ettiği oranda önem taşır. Batının bu vesileyle bizlere kadar ulaşan, akıllara ziyan ahmaklıkları, bilinçten yoksun, kendi dar kulelerinin açıları dışında insanlık hakkında bilgisiz çevreleri bulunuyor ki, dünyamızın ortak ve barışçıl yaşam olanaklarına sık sık birer darbe indirmekte bir sakınca görmezler. Yeni liberallerin, ABD yönetiminde insanlığa karşı işledikleri tecavüzü bir göz önüne getirin, aynı ahmakları göreceksiniz. Afganistan ve Irak’ın kanunsuzca, uluslar arası hukuk dışı yöntem ve yalanlarla, işgalinin maliyetini ve insanlığa yüklediği acıları göz önüne getirin, ABD halkı başta olmak üzere, bu çirkin girişimlerden kim ne kazandı ? Bu gün itibariyle Irak bataklığından nasıl sessizce çekileceği hesaplarıyla uğraşan ABD yönetiminin, işlediği tarihsel hata, bu tür akılların hangi ilkel çağlardan kaldığını anlatmaya yeterlidir. Dememiz o ki, bu akıl sisteminde dile gelen hiçbir şey, insanlık erdemine ait bir önerme değildir. Yaptıkları önermeler yalnızca kendileri ve kendilerine boyun eğenler içindir. Bu açıdan farklılıklarla bir arada barışçıl yaşam adına hiç bir önermeye sahip değillerdir. Ve bu yüzden farklı olanlara karşı her türden çirkinliği reva görmekte bir ahlaki sıkıntı içinde olmazlar. Aynı nedenle, Jyllands Posten sinekarikatüristleri küçük ama dünyanın midesini bulandırıyor. Batıya hala egemen olan ilkellik, kendini böylesine ilkel çağlara ait bencillikte ifade ediyor; dün kendi aralarında ölesiye savaşıp boğazlaşanların, düşmansız yaşayamama kompleksleri, farklılıklar dünyasında, çirkin saldırılarla düşman yaratma girişimlerine yöneliyor. Kendi iç uyumlarının, dünya ve tarihle çatışması böyle zuhur ediyor. Bu yüzden, tecavüze uğrayanların, her türden tepkisi meşrudur.

İnsanlığın ortak bölenlerine temel teşkil eden en önemli erdem farklılığımızın saygı görmesi, sınırlarımızın bizden farklı olanların sınırlarının başladığı yerde özgürlüğümüzün bitmesiyle kendini ifade ettikçe gerçekçi bir erdeme dönüşür. Uygarlığın gücünü, güç uygarlığından ayıran da budur. Bu noktada basın özgürlüğünü kavramak ve onu korumak için bu özgürlüğe temel teşkil eden erdemleri korumak her insanın ve tüm insanlığın ertelenmez bir görevi olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Hz. Muhammed’in ve onun adında tüm İslam alemini rencide eden karikatürlerin çizimini bu anlamıyla basın özgürlüğüne indirilmiş bir darbe olarak görmek tüm insanlığın demokrasi ve özgürlükleri için oluşturdukları ortak bölenlerin erdemlerine yönelmiş yıkıcı bir darbe olarak görmek abartma olmayacaktır. Dünyayı orta çağ akılıyla, en iyimser deyişle geçmiş yüz yılın ulusal çıkar akılıyla ki, bu akılların yol açtığı savaşlarla kanıtlanmış akılsızlığıyla, bu dünya yalnızca benim için var olmalıdır diyen, bu dünyanın zenginliği yalnızca benim ulusumun hizmetine koşulmalıdır diyen akıl sistematiğiyle diğerlerini yok saymak, onun farklılığının oluşturan tüm değerlerine çirkince , ahmakça ve pervasızca saldırma cüreti hiçbir zaman özgürlük sınırları içinde sayılamaz. Özgürlük erdeminin mantık dokusuna aykırı olan bu davranış çağdaş değildir, ilkel ve sığdır. Bu davranış gösterenlerin kendi devletleri tarafından azarlanmaları ya da cezalandırılmalarının bu kapsamda hiçbir anlamı yoktur. Olay, özgürlüğün, demokrasinin farklılıkların karşılıklı saygın görülmesinin kavranıp kavranmamasındadır. Bu bir uygarlık düzlemidir, buna varmış olma kapsayıcılığıdır. Bu açıdan devletlerden yasaklarla bu gibi çirkin davranışların önüne geçilebileceğini sanmak hataların en vahimidir. Nitekim, dünyamızın farklılıklardan oluşan uyum ve dengesine bir meydan okuma gibi basın özgürlüğü dayanışması adı altında, Danimarkalı Jyllands Posten’de yayınlanan çirkin karikatürleri tekrar yayınlamakta bir beis görmemişlerdir. Burada olay, insanlık erdemini tanıyıp tanımamak, uygar olup olmamak, insanlığın ortak erdemlerine saygı gösterip göstermemektir. Danimarkalılar ve onlarla aynı aklı taşıyanlar, mallarına karşı uygulanan satın almama kampanyası nedeniyle kaç milyon dolarlık zarar uğradıklarını hesabına batsınlar. Zira, dar çıkarların akıl sistemlerinin sınırı karda başlayıp zararda bitmektedir. Oysa insanlık erdemi ve uygarlığı, tek olan dünyamızda farklılıklarımıza rağmen, en barışçıl, en özgür ve en demokratik tarzda ortak yaşamı nasıl geliştirebiliriz diye kaygılar taşıyor. Bu yüzden farklılıkların korunması temelinde gelişen demokrasilerin özgürlük için tek yol olduğunu gösteriyor.

Bir laik olarak bu satırların yazarının kültürel oluşumunda peygamberimiz Hz. Muhammed’in tartışmasız etkin bir yeri bulunmaktadır. Ancak onun ötesinde bu satırların yazarı, basın özgürlüğünün bir insanlık erdemi olduğu inancındadır ve bu erdemin temelinde farklılıklara saygı yattığının bilinciyle insanlığın ortak bir değer bütünü içinde toplumsal barışı kurabileceğine inanmaktadır. Hz. Muhammed’in insanlığa yönelik mesajı, bununla derin bir kesişme içindedir. Peygamber öncelikle kabile savaşlarıyla yıkım içinde olan kendi milletini barış içinde bir arada yaşamak üzere toparladı, tarihe Arapları dengelerine kavuşmuş bir ulusu haline getirdi. Ancak orada durmadı, insanlığın tümüne yönelmiş olan mesajının taşıdığı anlam itibariyle etnik farklılıkları ortadan kaldıran kıstaslarıyla evrensel barışın çağrısını yaptı. İlkel çağların en karanlık dönemlerinde, farklı dinlerin ve etnik toplumların bir arada yaşamasını sağlayan Medine Sözleşmesi’ni yaptı. Henüz, bundan 60 küsur yıl önce ise, Avrupa’nın ortasında, insanlığın gözü önünde farklı etnik, din ve mezhep mensuplarını, gaz odalarında, işkence hanelerde katleden batılılara nispeten Hz. Muhammed’in çağrısı insani erdem ortaklığıyla tam bir örtüşme içinde olduğu görülür. Tüm semavi dinlerin tuttuğu ortak yol gereğince, siyasete karışmadıkça da insanı değerlerin yüceltilmesine önemli bir aracılık yapan Peygamberler, bir insanlık kazanımı olarak kabul edilmelidir. Bir tarihi eser, nasıl ki, insanlık için korunma altında olması gereken bir kültür mirası ve değeri ise ve bunun için, Birleşmiş Milletler nezdinde önemli kurum, etkinlik ve yasal düzenlemeler yapılarak korunuyorlarsa, Peygamberlerin de bir biçimde, insanlığın ortak kültürel mirası ve değeri olarak koruma altında olmaları gerekmektedir. Bu koruma elbette ki, düşünce ve davranış özgürlüğüne sınır koyma anlamına gelmez ve gelmemelidir. Nitekim, tüm dinlerin önermelerine ilişkin inanılmaz bir özgürlükle eleştiri sürecini yüz yıllardır işlemesinden de anlaşılacağı gibi, koruma özgürlüğe kısıtlama getirmemektedir. Ancak eleştiri, yerini çirkin ve ahlaksızca suçlamaya, yargısız infaz gibi kişilik haklarını çiğnemeye yönelince bu özgürlük olmaktan çıkarak, zorbaca bir dayatmaya dönüşmüş olur. İslam aleminin karikatüristlerin yaptıklarında gördükleri gerçek, onların temsil ettikleri akıldır. Bu akıl ki insanlığı dar çıkarlar için kıyım ve yıkımlara sürüklemiştir.

Dünyamızı, “ya bizden yana ya düşmandan yana” diye saflara ayrılmayı dayatanlar, şerlerinin en tehlikeli tecavüzlerini İslam aleminin yoğun yaşadığı bölgemize yönelttikleri açıktır. Bu bölgenin tüm ortak bölenleri ayaklar altında çiğnenerek kuşaklar boyu, kıstırılmış bir yaşama zorlanmıştır. Öyle ki, kendi ürünleri olan ve kendi sistemlerinin bir uzantısı olarak globalleşen terörü, İslam dininin ayrılmaz bir parçası olduğunu iddia etmekten geri kalmamışlardır. Bu gayri ahlaki eğilim zaman içinde mantıki sonuçlarına ulaşarak, söz konusu karikatüristlerin çizgileriyle İslam dininin peygamberi Hz. Muhammed’in kişiliğine kadar uzanma cüreti göstermiştir. Bu sonuç, bu ilkel mantığın tarihi gelişmesinin kaçınılmaz bataklığıdır. Bu yüzden İslam aleminin tepkisi sadece sıradan birilerinin önemsiz bir gazetede çizdiği karikatürlere karşı bir tepki olarak algılanması mümkün değildir. Onlar da bu mesajı, her geçen gün artan tepkilerle aldıkları açıktır. Ki bu tepkiler bir kez daha bu halkların ölü sessizliği yırtarak, ayağa kalkabileceğini ortak değerlerini savunmada sesiz kalmayacağını göstererek, batının pervasızca yürüttüğü ahmaklıklara son verebileceğini göstermiştir.


Tarihi boyunca özgürlüğü, dar çıkarların demokrasisi olarak algılayan ve bu nedenle insanlığa unutulmaz acılar çektirmeye devam eden emperyalist güç mihverlerinin akıl sistematiği, peygamber Muhammed’i düşman ilan ettiklerinin safında görmektedir. Onlara göre bu dünyada, kendileri ve yok edilmeyi hak eden düşmanları yaşamaktadır. Hz. Muhammed de bu düşman topluluğunun başında bulunmaktadır. Oysa dünya hepimizin biricik dünyasıdır. Hepimize yeterli alanı ve zenginliği bulunmaktadır. Dünya, siyasal tercihlerimize aykırı olanların kurban edildiği bir mezbaha değildir, insanlık o ilkel çağları aşalı çok oldu. Bunu anlamayanları, insanlığa anlatmak için hiçbir özveriden kaçınmamak gerekiyor. İlkellikte ısrar edenlerin dayattığı çirkinliğe karşı durmak, artık bir insanlık görevi haline gelmiştir. Bu açıdan İslam alemi ortamında, bu çirkinliklere karşı gelişmekte olan tepkileri anlayışla kabullenmek ve desteklemek gerekiyor. Bu tepkilerin özgürlüğünü korumak, basın özgürlüğünün temelini oluşturan erdemleri korumak demektir. Onalar ilkel ve çağ dışı akıllarıyla büyük yangınlara yol açabilecek kıvılcımları çakma peşinde koşarken, tecavüze uğrayan halklar insanlığın tüm değerleriyle barış içinde yaşaması için ortak insanlık erdemlerinin özgürlüğü için direnmektedir.

Makalemi sonlarken yanlış anlaşılmaya fırsat bırakmamak için tekrar etmeliyim ki, Karikatüristler mantığıyla onlara karşı yükselen tepkiler ve çatışmalar, kimilerinin işine geldiği gibi, hiçbir özelliğiyle din savaşları ya da uygarlık çatışması değildir. Bu çatışma ayrıca, insanlığın temel sorunlarıyla da temelden ilgili bir çatışma değildir. Ancak bu çelişkide de demokrasi ve özgürlüğe karşı yürütülen çifte standartlara önemli işaretler bulunmaktadır. Bu çifte standart, dini siyasete alet edenlerinde içinde yer aldığı bir davranış olduğu bilinmelidir. Bu iki tarafta tarih boyunca, dini halkların afyonu halene getirenler olmuştur. Sömürgecilerin din adamlarıyla el ele yürümeleri esprisidir bu. Engizisyon mahkemelerini kuran ve yönetenler, Emevi, Abbasi,Osmanlı vb. tüm ortaçağ teokratik zulüm imparatorluklarının başında, kendini halife ilan etmiş, kadroları şeyhlerden, cami hocalarından oluşmuş firavunlar bu tablonun figüranlarıyla doludur. Bu sisteme bu gün de, tüm ağırlığıyla sürmektedir. Ancak soğuk savaşın bitimi ardından yükselmeye başlayan ayrışma, emperyalistlerle onların kucağında büyüyen dini siyasal aşırılıklar arasında da bir ayrışmaya yol açtı. Global terör özelliği kazanan El Kaide türü çok medyatik ama o kadarda marjinal olan hareketler yanı sıra, halkın taleplerini seslendiren ve halktan oldukça büyük onay alabilen Filistinli Hamas gibi siyasal yükselişlerde gündeme geldi. Dünyanın tüm laik, demokrat ve sosyalist güçlerin yeniden şekillenen dünya siyasal kıstasları ışığında bu gelişmelere tavırsız kalması mümkün değildi. Bu günün verileri ışığında, haklı talepleri, sosyal, siyasal ve ekonomik perspektifleriyle halkın yararına önermeler taşıyan kitlesel hareketleri, dini motifleri nedeniyle yok saymak ve onları sağın ve emperyalist güçlerin çekim merkezinde bataklığa sürüklenmelerine seyirci kalmak tutarlı bir davranış olamaz. Siyaset kitleler için bir vatan sathında tüm insanları kapsayan bir girişim ise, devrimci güçlerin bu gelişmelere seyirci kalması düşünülemez. Bu yüzden, soyut aydın değil yaşayan, halkının bir parçası olabilen, çoğunluğun haklı talepleri karşısında olumlu tavır takınabilen aydın tutumu, bu gün dünyayı saran Müslüman halkının tepkilerine, yukarda temel gerekçelerini aktardığımız ortak insan erdemlerinin koruması yönündeki belirlememizin ışığında ortak olması bir yükümlülüktür. Dini halkın afyonu olarak kullananlara karşı mücadelemizi hiç aksatmadan bu yükümlülüğü yerine getirmeyi başarmamız gerek.

Bu gün ortaya çıkan tepkilerin, dünyanın temel sorunu olmadığı gayet açıktır. Elbette ki, dünyada çatışmanın temeli, kendini yenileyemeyen, eski-yeni sömürü ve böl yönet taktikleriyle insanlığın zararına işleyen çarklarda ısrar edenler ile özgürlük ve adil bir dünya yaşamı için direnen halklar arasındadır. Bu çatışma, geçmiş dönemlerden farklı bir içerik ve biçim altında, bu gün Küreselleşen insani ilişkiler ortamında da alabildiğine yükselmektedir. Bilişim çağı, insanlığın kolektif akıl ürünleriyle, sınırları ortadan kaldırmaya daha çok demokrasi ve özgürlük ortamı yaratarak küreselleşmesine karşın, emperyalist güçlerin, dünyayı siyasi bir köle olarak küreselleştirme çabasından kaynaklanan çatışma, tarihin ayırıcı özelliği olarak tüm ağırlığıyla gündeme yükselmektedir. Biri tüm insanlığın kazanımı için adıl ve barışçıl bir yeniden yapılanma amacı taşırken, diğeri yeni araçlarla eski yöntemlerini sürdürmek üzere insanlığa daha çok özgür olmasına karşı direnmektedir. Düşünce ve basın özgürlüğünün sulandırılması ve halkları aşağılamak için bir vesile olarak kullanılması bu çatışmanın ortamında, ayrı bir anlam kazanmaktadır. Bilimsel gelişmeler, teknik ilerlemeler, keşifler kullanılma amaçlarına göre tarihsel saflaşmada yerini alırlar. Atom enerjisinin olumlu ve olumsuz kullanım imkanı gibi. İnternetin de böylesi bir yapısı bulunuyor. Basın bu gün bir düğmeye basarak okuyucuya, karşılıklı iletişim olanağıyla ulaşabiliyor. Özgürlüğün kullanımı bu alanda kimse tarafından yasaklanamaz. Zaten, bilişim çağının yaratmakta olduğu yeniden sosyal düzenlenişte yasağın hiçbir türüne yer yoktur. Böylesine özgür bir gelişim şansı yakalamış olan insanın bu değerleri derinleştirip geliştirebilmesinin tek güvenilir yolu, ortak insani erdem ve değerleri kirletmeden, farklılıklarımızın karşılıklı saygın korunuşunu sağlayarak, barış içinde adil bir dünyayı ikamesiyle inşa edilecektir. Bunun için peygamberlerin ilettikleri mesajların neresinde durursak duralım, bu mesajları ne ölçüde destekler yada eleştirirsek eleştirelim, milyarlarca insanın sosyal yaşamında kültürel dokularında temel yapı taşı olan ortak değerlerine saygılı olmayı bilmeliyiz. İnsanlığa inanılmaz zararlar veren onlarca siyasal sistem başı, insanlık dışı yaratıkların cirit attığı bir dünyada, basın özgürlüğümüzü daha akıllı amaçlarla kullanmayı bilmeliyiz.


II.


Dünyanın tüm Müslüman ülkelerinde yaygılaşan tepkiler gerçek birer kitlesel hareket olarak kendini gösterdi. Bu hareketlerin ezici çoğunluğunu, sivil dini kurumlar organize etmiş olsa da, nispeten resmi birer tepki olarak belirdi. Çoğu Müslüman ülke devleti gösterilere kolaylık sağladı, emniyet güçlerinin gösterilere sempatiyle yaklaştığı gözlendi. Şiddete, yakıp yıkmaya kadar uzanan gösterilerde bile devletin açık desteği olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Suriye’de, Lübnan’da, İran, Yemen vb. ülkelerde tablo bu şekilde belirdi. Ülkemizde tepkiler devletin resmi politikası olmaktan uzak bir görüntü sergiledi. Avrupa birliğine katılma sürecinin oluşturduğu kaygılar, laik devlet algılayışının psikolojik engelleri, resmi tepkiyi yetkili devlet adamlarının ve bu arada Başbakanın kimi toplantılarda dile getirdiği protesto sınırını aşmadı.

Ülkemizdeki duyarlılık açısında tablo oldukça yoksulluk arz ediyor. Malum ülkücü,milliyetçi çevrelerin geleneksel, dini siyasete alet eden perspektiflerinin kendini dışa vurma boyutuyla sınırlı kaldı. Bu açıdan, protestoların, gerçek anlamda bir kitlesel tepki özelliği kazandığından söz edilemez. Bil cümle laik kesimler açısından ise, bu tür konulara karşı geleneksel ilgisizlik bir kez daha kendini gösterdi. Sol, demokrat, sosyalist çevreler açısından bu konuda bir tutum takınmak, dine alet olmak gibi algılanmaya devam edildiğini gösterdi. Özellikle soğuk savaşın bitimi ardından yükselişe geçen dini siyasal hareketlerin akıntısına kapılma anlamına geleceği kaygısıyla böylesi, hassas bir konuda, kitlelerin geleneksel kültürel ortak değerlerini savunma tepkilerine, ortak olma eğilimi tamamen dıştalandı. Bu bölümün konusu da budur.

Bu satırların yazarı, laik olduğunu ve laikliğin insani ortak değerlerin korunmasında tarihin bulabildiği en önemli düşünsel düzey olduğu kanısını bir kez daha belirtir. Laikliğin temel unsuru olan, halktan biri olarak kendini ifade etme esprisi, halkın ortak tüm değerlerinin savunusunu içerir. Öyle ki, halkın dini siyasete alet edenlerin aracı olmasını engellemek için, onların ortak değerlerine çağdaş bir içerik ve biçim vererek sahiplenmeyi ihmal etmez. Sosyal yaşam siyasal boşluk tanımaz ilkesinin rekabeti, bu yarışta laiklerin etkin bir rekabetle halkın taleplerini ve ortak değerlerini savunmada öncü rol oynamalarına önemli bir gerekçe de oluşturur. Ülkemizde laikler bu algılayışın çok uzağında, fil dişi kulelerinde, soyut halkçılık ve bir o kadar soyut entelektüel aydın olma rolüne takılıdır. Tarihi boyunca laiklerin azınlığı oynamalarının bir ucu da buraya dayanır. İlginçtir ki, sol ağır bir milliyetçi mültecilik içine sürüklenirken bile bu alışkanlığını terk etmez. Bu yanıyla solun, laiklerin milliyetçiliği bir ölçüye kadar ırkçılık gibi zuhur eder. Oysa takatsiz solun boş bırakmaya kendini mahkum ettiği bu alanı birileri doldurmaktan öte birilerine tapu senediyle teslim edilmiş olur gider. Bu yanlışın acılarını sol ve bil cümle laik kesim daha ağır faturalarla ödeyeceğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Laiklik kelime olarak, Latince laicus, Yunanca laikos, halktan olan (Büyük Larousse sözlük ve ansiklopedisi, Milliyet yayınları, cilt: 14 s: 7327), “ Fr laîc rahip sınıfına mensup olmayan kimse, kilisenin devlet yönetiminden uzaklaştırılmasını isteyen kimse, Lat lacius rahip sınıfından olmayan, Yun laîkos halka ilişkin,halktan <>